The Shankill Mission: ArtEZ zaait met kunsteducatie zaadjes van vrede in Belfast

John Johnston bedacht het concept van locatiespecifiek onderwijs ('site specific colleges') als reactie op zijn eigen werkervaring op het gebied van kunst en conflicttransformatie. Hij is geboren en getogen in Belfast en heeft de afgelopen twee jaar samen met Cormac Burmania, hoofd van de bacheloropleiding Artisteducator in Theater, gewerkt aan de ontwikkeling van het site specific college in Belfast. 

De geschiedenis van de Mission 

The Shankill Mission heeft een tumulte geschiedenis. The Shankill Mission is gebouwd in 1898 en ligt in het zogenaamde Shankill-gebied in Belfast. Oorspronkelijk werd dit gebouw gebruikt om voedsel, medische zorg en een veilige haven te bieden aan de armste nieuwkomers in Belfast. Sinds 1969 ligt het Shankill-gebied in de frontlinie van wat bekend staat als The Troubles in Noord-Ierland. De Shankill, ooit een bloeiende gemeenschap, is nu verscheurd door zowel The Troubles als door slecht doordachte sociale ontwikkelingsplannen. The Mission ligt op niet meer dan een kilometer van de beruchte 'Peace Wall' (vredesmuur), een 25 meter hoge constructie van beton en staal die het katholieke deel van Belfast scheidt van het protestantse Shankill-gebied. 

Sinds het einde van The Troubles heeft Shankill Road de reputatie gekregen als een van de meest achtergebleven wijken van Belfast. Samen met de bacheloropleiding Artisteducator in Theater en lokale partners proberen we dat verhaal een andere draai te geven."

The Troubles was een periode van politiek gemotiveerd conflict dat zijn wortels heeft in eeuwen van geweld tussen katholieken en protestanten. Tegenwoordig is het een conflict geworden dat meer gebaseerd is op de grenzen van de Britse en Ierse identiteit dan op religie. Hoewel een vredesakkoord dat in 1998 werd ondertekend een einde maakte aan grof geweld, blijven de spanningen tussen de twee identiteiten tot op de dag van vandaag bestaan. Dit kwam verder aan het licht tijdens Brexit in 2019, toen Groot-Brittannië uit de Europese Unie stapte. Velen in de Shankill stemden voor het verlaten van de EU, terwijl de meerderheid van Noord-Ierland voor het blijven in de EU stemde. 

John legt uit: “Sinds het einde van The Troubles heeft Shankill Road de reputatie gekregen als een van de meest achtergebleven wijken van Belfast. Samen met de bacheloropleiding Artisteducator in Theater en lokale partners proberen we dat verhaal een andere draai te geven.” 

Het Shankill-initiatief en de artisteducator als krachtige uitwisseling en verandering 

Hoewel er oorspronkelijk plannen waren om van de Shankill Mission een hotel te maken, werden die plannen tijdens de COVID-19-pandemie op de lange baan geschoven. “We zagen het potentieel van het gebouw als een ruimte voor de iMAE-projecten," legt John uit. “We besloten dan ook onze krachten te bundelen met kunstenaars van the Vault Artist Studios, een multidisciplinair kunstenaarscollectief uit Belfast dat uit 30 kunstenaars bestaat." Samen promootten iMAE en The Vault het idee dat The Shankill Mission omgevormd kon worden tot een gemeenschapsruimte voor kunst en educatie. "De eigenaars van het gebouw, het Argyle Business Centre, waren meteen enthousiast en zagen de potentiële impact van ArtEZ-artisteducators in de buurt voor de lokale gemeenschap,” aldus John. 

 ArtEZ heeft nu een grote studio- en educatieruimte in de Shankill Mission die speciaal voor hun werk is ingericht. Het gebouw is uiteindelijk opgeknapt door het Argyle Business Centre in samenwerking met de kunstenaars aangesloten bij The Vault. John voegt toe: “En natuurlijk hopen we dat dit partnerschap met Shankill, de Vault en Argyle Business Centre ook toekomstige samenwerking tussen kunstenaars en docenten makkelijker maakt, wat hopelijk leidt tot een residentieprogramma met andere ArtEZ-programma's en opleidingen!” 

De studenten van ArtEZ zijn niet alleen aanwezig in de Shankill, maar ze dragen ook bij; ze dragen bij aan ons verhaal met een frisse blik en creëren iets met ons én naast ons. Door dit te doen, transformeert ArtEZ de Shankill.

Locatiegebonden leren 

De Shankill Mission werd gekozen vanwege de unieke geschiedenis en de mogelijkheden om zinvol locatiegebonden te leren over Issues Based Arts Education voor de iMAE studenten. Voor iMAE betekent 'locatiegebonden' dat een deel van de opleiding plaatsvindt in een specifieke sociaal-politieke context, uitsluitend vanwege de unieke educatieve waarde en mogelijkheden die deze locatie biedt. “Hierdoor raken onze studenten grondig betrokken bij de unieke cultuur van die context en besteden ze langdurig tijd aan de locatie en de mensen,” legt John uit. Kortom, locatiespecifiek leren zorgt voor een vorm van onderwijs dat betkenisvol is, een impact maakt, en uniek is voor de studenten en de mensen met wie zij werken. 

Zeggenschap geven 

De activiteiten van iMAE in de Shankill hebben de omringende gemeenschap iets geboden wat ze voorheen niet hadden: zeggenschap. iMAE-studenten verblijven iets langer dan 4 maanden in Belfast, bouwen bruggen door middel van kunst om de interculturele dialoog te bevorderen en ieder jaar eindigt hun verblijf met de finals expositie. De studenten werken samen met jongeren en ouderen uit de Shankill- en nabijgelegen katholieke gemeenschappen aan op kunstprojecten. Hoewel de werken geïnspireerd zijn door Belfast en zijn geschiedenis, worden ze niet alleen door die geschiedenis bepaald. Ze halen inspiratie uit lokale kwesties, maar ook uit mondiale problemen.

Het vredesproces transformeren 

Zelfs aan de buitenkant is de positieve invloed van ArtEZ op de Shankill al te zien. The Shankill Mission bruist en verwelkomt kunstenaars, artisteducators en kleurrijke vlaggen van over de hele wereld. Een ja: zelfs het blauw van de ArtEZ-vlag is aanwezig.  

Een maatschappelijk werker beschrijft de samenwerking met ArtEZ als volgt: "Alleen al het feit dat ArtEZ hier aan de Shankill Road verblijft, is transformerend. Het geeft een krachtig signaal af dat deze kunstacademie, uit een ander deel van Europa, na Brexit, hierheen is gekomen omdat ze geïnteresseerd zijn in ons. Alleen al doordat ArtEZ studenten hierheen komen, bereiken nieuwe ideeën onze gemeenschap. En deze studenten zijn niet alleen hier aanwezig, maar ze dragen ook bij aan ons verhaal met een frisse blik en creëren iets met ons en naast ons. Door dit te doen, transformeert ArtEZ de Shankill, en ik geloof echt dat als je dat kunt doen, je het vredesproces kunt transformeren. Dat kunnen we alleen verder kunnen als we onderlinge verschillen accepteren."

Het succes van iMAE beïnvloedt nu de wereldwijde culturele ontwikkeling 

Het succes van de focus van iMAE op Issues Based Arts Education, sociaal geëngageerde kunst en praktijkgestuurd onderzoek heeft nu internationale aandacht van Unesco gegenereerd. Johnston is in 2024 benoemd tot Unesco-leerstoelhouders Issued Based Arts Education, om onderzoek te doen naar de rol die kunsteducatie kan spelen bij conflictpreventie en vredesopbouw.

Uit de kleine zaadjes die ArtEZ heeft geplant met de steun van het AeCT-lectoraat en de bachelor- en masteropleidingen in kunsteducatie, vertegenwoordigt ArtEZ nieuwe voorbeelden van hoe kunstacademies locatiespecificiteit en kunst kunnen gebruiken om gemeenschappen van uitwisseling op te bouwen. Deze voorbeelden kunnen het verhaal over het bestaansrecht van kunsteducatie in het moderne tijdperk veranderen.